سیستم زهکشی استخری
سیستم زهکشی استخری، مجموعه‌ای از تجهیزات و لوله‌کشی است که وظیفه جمع‌آوری، فیلتراسیون، و بازگرداندن آب استخر به آن، و همچنین تخلیه کامل آب در مواقع لزوم را بر عهده دارد. یک سیستم زهکشی کارآمد، برای حفظ کیفیت آب، ایمنی شناگران و طول عمر سازه استخر، ضروری است.
اهمیت سیستم زهکشی استخری
· حفظ کیفیت آب: اصلی‌ترین وظیفه، تصفیه و گردش مداوم آب برای حذف آلودگی‌ها، ذرات معلق، برگ، حشرات و سایر مواد خارجی است. این امر به جلوگیری از رشد جلبک و باکتری و حفظ شفافیت و بهداشت آب کمک می‌کند.
· تخلیه آب اضافی: در صورت بارش باران شدید یا پر شدن بیش از حد استخر، سیستم زهکشی وظیفه تخلیه آب اضافی را بر عهده دارد تا از سرریز شدن و آسیب به اطراف استخر جلوگیری شود.
· تخلیه کامل استخر: برای تعمیرات، نگهداری فصلی یا تغییر آب، نیاز به تخلیه کامل استخر وجود دارد که این سیستم این امکان را فراهم می‌کند.
· ایمنی شناگران: طراحی صحیح زهکش‌ها (مخصوصاً کف‌شورها) با استفاده از گریل‌های ضد مکش، از گیر افتادن مو یا اندام شناگران در سیستم مکش جلوگیری می‌کند.
· جلوگیری از آسیب به سازه: تجمع آب در اطراف یا زیر فونداسیون استخر می‌تواند فشار هیدرواستاتیک ایجاد کند، خاک را فرسایش دهد و به سازه استخر آسیب برساند. سیستم زهکشی مناسب، از این مشکلات جلوگیری می‌کند.
اجزای اصلی سیستم زهکشی استخری
سیستم زهکشی استخر از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند:
1. اسکیمر (Skimmer):
o اسکیمرها در سطح آب استخر و معمولاً در دیواره‌های بالایی آن نصب می‌شوند.
o وظیفه اصلی آن‌ها جمع‌آوری آلودگی‌های سطحی مانند برگ، حشرات، روغن‌های آفتاب و سایر ذرات شناور قبل از ته‌نشین شدن آن‌ها در کف استخر است.
o اسکیمرها دارای سبدهایی هستند که ذرات بزرگتر را به دام می‌اندازند و از ورود آن‌ها به پمپ و فیلتر جلوگیری می‌کنند.
o بسیاری از اسکیمرها دارای یک خط تراز (Equalizer Line) ثانویه هستند که در صورت افت سطح آب استخر به زیر ورودی اصلی اسکیمر، مانع از ورود هوا به پمپ می‌شوند.
2. کف‌شور (Main Drain):
o کف‌شورها (درین‌ها) در پایین‌ترین نقطه کف استخر نصب می‌شوند.
o آن‌ها وظیفه مکش آب از کف استخر را بر عهده دارند و به گردش بهتر آب و جمع‌آوری ذرات ته‌نشین شده کمک می‌کنند.
o برای ایمنی، معمولاً از دو یا چند کف‌شور با گریل‌های ضد مکش (Anti-Vortex Drains) استفاده می‌شود تا در صورت مسدود شدن یکی، دیگری عملکرد را ادامه دهد و خطر مکش ایجاد نشود.
3. لوله‌های مکش (Suction Lines):
o این لوله‌ها (معمولاً از جنس PVC) آب را از اسکیمرها و کف‌شورها به سمت پمپ و فیلتر هدایت می‌کنند.
4. پمپ استخر (Pool Pump):
o پمپ قلب سیستم گردش آب استخر است.
o آب را از طریق لوله‌های مکش به داخل خود می‌کشد و با فشار به سمت فیلتر و سپس به استخر باز می‌گرداند.
o اندازه و قدرت پمپ باید متناسب با حجم استخر و نرخ گردش آب مورد نیاز باشد.
5. سیستم فیلتراسیون (Filtration System):
o پس از پمپ، آب وارد فیلتر می‌شود تا ذرات ریز و آلاینده‌های میکروسکوپی از آن حذف شوند.
o انواع رایج فیلترها شامل:
§ فیلتر شنی: از شن سیلیس یا شیشه‌ای به عنوان محیط فیلتراسیون استفاده می‌کند. نگهداری نسبتاً آسانی دارد.
§ فیلتر کارتریجی: از کارتریج‌های قابل شستشو یا تعویض برای فیلتراسیون استفاده می‌کند. نیاز به شستشوی معکوس ندارد و مصرف آب کمتری دارد.
§ فیلتر دیاتومه (DE Filter): از خاک دیاتومه به عنوان محیط فیلتراسیون استفاده می‌کند و بالاترین کیفیت تصفیه را ارائه می‌دهد، اما نگهداری آن پیچیده‌تر است.
6. لوله‌های برگشت (Return Lines) و جت‌های برگشتی (Return Jets):
o پس از تصفیه، آب تمیز از فیلتر از طریق لوله‌های برگشت و جت‌های برگشتی به استخر بازگردانده می‌شود.
o محل قرارگیری جت‌های برگشتی بسیار مهم است تا آب تصفیه شده به طور موثر در کل استخر توزیع شده و جریان آب به سمت اسکیمرها و کف‌شورها را بهبود بخشد.
7. زهکش‌های عرشه یا ترنچ درین (Deck Drains / Trench Drains):
o این زهکش‌ها در اطراف محوطه استخر (عرشه) نصب می‌شوند تا آب باران، آب پاشیده شده از استخر و سایر رواناب‌های سطحی را جمع‌آوری کرده و از تجمع آب در اطراف استخر و خطر لیز خوردن جلوگیری کنند.
o ترنچ درین‌ها (زهکش‌های شیاری) معمولاً به صورت یک کانال باریک با گریل‌های فلزی یا پلیمری هستند.
طراحی سیستم زهکشی استخری
طراحی یک سیستم زهکشی استخری بهینه نیازمند در نظر گرفتن عوامل متعددی است:
· حجم استخر و نرخ گردش آب: پمپ و فیلتر باید متناسب با حجم استخر و نرخ گردش آب مورد نیاز برای حفظ بهداشت آب انتخاب شوند.
· موقعیت اسکیمرها و کف‌شورها: تعداد و محل قرارگیری آن‌ها باید به گونه‌ای باشد که حداکثر کارایی را در جمع‌آوری آلودگی‌ها و گردش آب فراهم کنند. در استخرهای بزرگ، معمولاً به چندین اسکیمر و کف‌شور نیاز است.
· شیب کف استخر: کف استخر باید دارای شیب مناسب به سمت کف‌شورها باشد تا تخلیه کامل آب امکان‌پذیر شود.
· خطوط تخلیه اضطراری/سرریز: در استخرهای عمومی و برخی استخرهای خصوصی، سیستم سرریز (Overflow System) یا گاتر (Gutter) در لبه استخر نصب می‌شود تا آب اضافی را جمع‌آوری کرده و به سیستم فیلتراسیون یا فاضلاب هدایت کند.
· قوانین و مقررات محلی: بسیاری از مناطق دارای کدهای ساختمانی و بهداشتی خاص برای استخرها هستند که شامل الزاماتی برای زهکشی، ایمنی کف‌شورها و تخلیه آب می‌شود. به عنوان مثال، برخی قوانین تخلیه مستقیم آب کلرزده یا شور به فاضلاب شهری یا آبراهه‌های طبیعی را ممنوع می‌کنند و نیاز به خنثی‌سازی یا هدایت به سیستم فاضلاب بهداشتی دارند.
· زهکشی زیرسطحی: در برخی موارد، به خصوص در مناطق با سطح آب زیرزمینی بالا، ممکن است نیاز به یک سیستم زهکشی زیرسطحی در اطراف یا زیر استخر باشد تا از تجمع آب در زیر سازه و ایجاد فشار هیدرواستاتیک جلوگیری شود. این سیستم معمولاً شامل لوله‌های سوراخ‌دار (French Drain) و لایه‌های ژئوتکستایل است.
مشکلات عدم زهکشی مناسب
· کاهش کیفیت آب: آب کدر، جلبک‌زده و آلوده به دلیل عدم گردش و فیلتراسیون مناسب.
· گرفتگی لوله‌ها و پمپ: انباشت ذرات و آلودگی‌ها.
· خطر غرق شدگی/مکش: عدم وجود گریل‌های ایمن در کف‌شورها.
· آسیب به سازه استخر: ترک‌خوردگی، نشست زمین و نشت آب به دلیل فشار هیدرواستاتیک یا فرسایش خاک.
· خسارت به اطراف استخر: تجمع آب در عرشه و محوطه اطراف استخر که می‌تواند منجر به لیز خوردن، آسیب به فضای سبز یا سازه‌های مجاور شود.
در نهایت، طراحی و نصب یک سیستم زهکشی استخری یا گاتر استخری توسط متخصصین مجرب، ضامن عملکرد صحیح، دوام و ایمنی استخر در طولانی مدت خواهد بود.